Sylwestrowe pokazy fajerwerków od lat towarzyszą nam podczas świętowania Nowego Roku, wesel i innych uroczystości. Efektowne eksplozje barw na niebie kojarzą się z radością, ale za tym widowiskiem kryją się poważne problemy, które wpływają na środowisko, zdrowie ludzi i dobrostan zwierząt.
Z tego artykułu dowiesz się:
- Jak fajerwerki wpływają na środowisko, zdrowie ludzi i zwierząt.
- Z czego wynika ich kolor i dlaczego może to być szkodliwe.
- Jakie alternatywy warto rozważyć dla tradycyjnych pokazów pirotechnicznych.
Wpływ fajerwerków na zdrowie ludzi i środowisko
1. Emisja szkodliwych substancji chemicznych
Fajerwerki zawierają różnorodne sole metali i substancje chemiczne, które odpowiadają za ich kolory i efekty wizualne. Po odpaleniu są one uwalniane do atmosfery w postaci gazów, pyłów i resztek stałych, które osadzają się w glebie i wodzie.
Substancje chemiczne w fajerwerkach a ich kolory
- Czerwony: Sole strontu lub litu
- Zielony: Sole baru
- Niebieski: Sole miedzi
- Żółty: Sole sodu
- Pomarańczowy: Sole wapnia (np. siarczan wapnia).
- Fioletowy: Połączenie soli strontu i miedzi.
- Biały: Magnez, aluminium, tytan – intensywny, biały błysk.
Skutki zanieczyszczeń
- Sole metali ciężkich, takie jak baru, stront i miedź, są toksyczne i mogą powodować szkody w ekosystemach, zwłaszcza wodnych.
- Nadchlorany (używane jako utleniacze) są stabilne i przenikają do gleby oraz wody pitnej. Mogą zakłócać funkcje tarczycy u ludzi i zwierząt.
- Emitowane pyły zawierają drobne cząstki (PM2.5 i PM10), które przenikają do dróg oddechowych, pogarszając jakość powietrza i zdrowie.
2. Ryzyko dla ludzi
- Wypadki i obrażenia: Fajerwerki są jedną z głównych przyczyn urazów w okresie sylwestrowym, takich jak oparzenia, utrata palców, uszkodzenia słuchu i wzroku.
- Niebezpieczeństwo pożarów: Niewłaściwe użytkowanie fajerwerków może prowadzić do pożarów domów, samochodów czy lasów, zwłaszcza w suchych rejonach.
- Wpływ na zdrowie: Drobne cząstki i substancje chemiczne uwalniane podczas wybuchów mogą powodować problemy oddechowe, szczególnie u osób z astmą lub innymi chorobami układu oddechowego.
3. Stres i szkody dla zwierząt
- Zwierzęta domowe: Psy, koty i inne zwierzęta domowe bardzo często cierpią z powodu głośnych wybuchów, które wywołują u nich panikę. W skrajnych przypadkach może to prowadzić do ucieczki zwierzęcia lub nawet jego śmierci z powodu stresu.
- Dzikie zwierzęta: Ptaki narażone na hałas mogą wpadać w panikę, co prowadzi do dezorientacji, kolizji z budynkami i śmierci. Badania wykazały, że populacje ptaków w miastach znacząco cierpią na skutek wystrzałów fajerwerków.
- Zwierzęta hodowlane: Na terenach wiejskich wybuchy mogą wpływać na zwierzęta gospodarskie, powodując urazy i spadek ich dobrostanu.
4. Zanieczyszczenie hałasem
- Uciążliwość dla ludzi: Głośne wybuchy mogą zakłócać sen, powodować stres i być szczególnie uciążliwe dla osób starszych, niemowląt i osób z wrażliwością na dźwięk.
- Wpływ na zdrowie psychiczne: Dla osób z zaburzeniami psychicznymi, np. PTSD (często u weteranów wojskowych), fajerwerki mogą być wyzwalaczem nieprzyjemnych wspomnień i stanów lękowych.
5. Wysoki koszt społeczny
- Koszty sprzątania: Gminy muszą ponosić koszty usuwania śmieci po fajerwerkach z ulic, parków i innych miejsc publicznych.
- Koszty opieki medycznej: Leczenie urazów związanych z fajerwerkami obciąża systemy opieki zdrowotnej.
6. Alternatywy do rozważenia
- Zamiast fajerwerków, warto promować pokazy laserowe, dronowe lub wspólne świętowanie przy muzyce i świetle. Są one bardziej przyjazne dla środowiska i bezpieczne dla ludzi i zwierząt.
BHP dla strzelających fajerwerkami
W Polsce używanie fajerwerków w noc sylwestrową (z 31 grudnia na 1 stycznia) jest tradycyjnie akceptowane, jednakże nie oznacza to pełnej dowolności, zwłaszcza na osiedlach bloków mieszkalnych.
Przepisy ogólnokrajowe:
- Kodeks wykroczeń: Zgodnie z art. 51 §1, zakłócanie spokoju, porządku publicznego lub spoczynku nocnego hałasem może skutkować karą grzywny. Jednak w noc sylwestrową używanie fajerwerków jest zwyczajowo tolerowane, o ile nie narusza innych przepisów ani nie stwarza zagrożenia.
Przepisy lokalne:
- Prawo miejscowe: Władze lokalne mogą wprowadzać dodatkowe regulacje dotyczące używania fajerwerków. Przykładowo, niektóre gminy mogą ograniczać lub zakazywać ich używania w określonych miejscach lub godzinach. Dlatego warto zapoznać się z lokalnymi uchwałami czy rozporządzeniami obowiązującymi w danej miejscowości.
Bezpieczeństwo na osiedlach:
- Bliskość budynków: Odpalanie fajerwerków w pobliżu budynków mieszkalnych, zwłaszcza z balkonów czy w bezpośrednim sąsiedztwie, jest niebezpieczne i może prowadzić do pożarów lub uszkodzeń mienia. Straż Miejska przypomina, że nie wolno odpalać petard w kierunku ludzi, zwierząt, pojazdów i zbyt blisko zabudowań. Włocławek
- Odpowiedzialność cywilna: W razie wyrządzenia szkód materialnych lub uszczerbku na zdrowiu osób trzecich, osoba odpalająca fajerwerki może ponieść odpowiedzialność cywilną i być zobowiązana do naprawienia szkody.
Rekomendacje:
- Wybór miejsca: Jeśli planujesz używać fajerwerków, wybierz otwartą przestrzeń z dala od budynków, drzew i innych obiektów, które mogą stanowić zagrożenie.
- Zgoda administracji: Na osiedlach warto skonsultować się z administracją lub wspólnotą mieszkaniową w celu uzyskania informacji o ewentualnych ograniczeniach czy wyznaczonych miejscach do odpalania fajerwerków.
- Bezpieczeństwo: Przestrzegaj instrukcji producenta dotyczących używania fajerwerków i zachowaj szczególną ostrożność, aby nie stwarzać zagrożenia dla siebie i innych.
Pamiętaj, że nieodpowiedzialne użycie fajerwerków może prowadzić do poważnych konsekwencji, takich jak grzywna nawet do 5000 zł, pożary, a w ekstremalnych przypadkach nawet utrata mieszkania.
Podsumowując, choć używanie fajerwerków w noc sylwestrową jest w Polsce tradycją, na osiedlach bloków mieszkalnych należy zachować szczególną ostrożność i przestrzegać zarówno ogólnokrajowych przepisów, jak i lokalnych regulacji, aby zapewnić bezpieczeństwo sobie i innym mieszkańcom.
